فلاش‌های روی دوربین که با نام‌های Speedlight یا Speedlite نیز شناخته می‌شوند، از لوازم ضروری برای هر عکاسی به شمار می‌آیند. این نوع فلاش‌ها تقریباً از هر نظر از فلاش‌های داخلی دوربین‌ها که با نام Built-in یا Pop-up فلاش نیز شناخته می‌شوند برتر هستند. انعطاف‌پذیری بالا و قابلیت استفاده در انواع مختلف ژانرهای عکاسی موجب شده است که فلاش‌های رو دوربینی به یکی از پرکاربردترین ابزارهای عکاسی بدل شوند.

اگر می‌خواهید در مورد کاربردهای این‌گونه فلاش‌ها و دلایل محبوبیت زیادشان بیشتر بدانید توصیه می‌کنیم این مطلب را مطالعه کنید.

در اینجا قصد داریم توضیحاتی کلی را برای انتخاب و خرید یک فلاش رو دوربینی مناسب ارائه کنیم. پس با ما همراه باشید.

قدرت فلاش

قدرت یک فلاش به میزان نوری که می‌تواند تولید کند اشاره دارد. میزان نوری که به سوژه می‌رسد دارای رابطه‌ی عکس با مجذور فاصله است. یعنی اگر فاصله‌ی سوژه را با فلاش دو برابر کنید، مقدار نوری که به او می‌رسد ¼ خواهد شد. تقریباً تمامی فلاش‌ها دارای قابلیت تنظیم قدرت خروجی نیز هستند. معمولاً می‌توانید کسری از حداکثر قدرت را به شکل 1/2، 1/4، 1/8 و… انتخاب کنید.

اغلب به دلایل مختلفی عکاسان از حداکثر قدرت فلاش خود استفاده نمی‌کنند؛ دلایلی مانند استفاده به‌عنوان Fill flash یا به دست آوردن سرعت Sync بالا. به همین دلیل مهم است که از فلاشی پرقدرت استفاده کنند تا بتوانند به‌راحتی از کسری از قدرتش نیز استفاده کنند. قدرت فلاش‌ها بر اساس عدد راهنما یا Guide Number که با حروف مخفف GN نمایش داده می‌شود، مشخص می‌گردد.

عدد راهنما درواقع حاصل‌ضرب فاصله در F-number است. یعنی اگر یک فلاش دارای عدد راهنمای 60 هست با دیافراگم f/4.0 در فاصله‌ی 15متری نوردهی مناسبی خواهد داشت. البته عدد راهنما معمولاً در ایزوی 100 اندازه‌گیری می‌شود و به حداکثر قدرت فلاش اشاره دارد. همان‌طور که گفته شد در بیشتر موارد از حداکثر قدرت فلاش استفاده نمی‌شود. به‌طورکلی عدد راهنمای بیشتر از 40 می‌تواند برای شروع مناسب باشد، ولی بهینه‌ترین عدد راهنما بین 50 تا 60 است. معمولاً عکاسان حرفه‌ای نیز حداکثر از فلاش‌هایی با عدد راهنمای 60 استفاده می‌کنند.

به‌طورکلی عدد راهنمای بیشتر از 40 می‌تواند برای شروع مناسب باشد، ولی بهینه‌ترین عدد راهنما بین 50 تا 60 است.
بد نیست در اینجا اشاره‌ای نیز به زمان شارژ مجدد داشته باشیم. معمولاً زمان مناسب برای شارژ مجدد در حداکثر قدرت، بین 3 تا 4 ثانیه است. ولی با کاهش قدرت فلاش می‌توانید به زمانی حدود 0.1 ثانیه نیز برسید. بنابراین یک مزیت دیگر خرید فلاش‌هایی با قدرت بالا این است که می‌توانید آن‌ها را بر روی کسری از قدرتشان تنظیم کنید و پشت سر هم و با فاصله‌های کوتاه فلاش بزنید.
سرعت هم‌گام‌سازی

سرعت هم‌گام‌سازی یا Sync Speed به حداکثر سرعتی که یک فلاش می‌تواند در آن با شاتر دوربین هماهنگ شود اشاره دارد. برای فلاش‌های داخلی دوربین‌ها این سرعت معمولاً بین 1/200 تا 1/250 ثانیه است. برخی از فلاش‌های رو دوربینی قادر هستند در سرعت‌هایی به‌مراتب بالاتر نیز با شاتر هماهنگ شوند. البته این تفاوت را با چشم نمی‌توان دید، ولی در عکس خود را نشان خواهد داد. به‌طور مثال عکس زیر با فلاشی گرفته شده است که قادر به Sync شدن در سرعت‌های بالا نیست:

می‌توانید مشاهده کنید که قسمت پایینی عکس کاملاً تیره شده است. پس توجه کنید که در مشخصات فلاش High Speed Sync یا HSS ذکر شده باشد. زیاد شدن سرعت فلاش با کم کردن از قدرت آن اتفاق می‌افتد و همه‌ی فلاش‌ها قادر به انجام آن نیستند. پس همان‌طور که در بخش قبلی توصیه کردیم از یک فلاش قدرتمند استفاده کنید تا در سرعت‌های شاتر بالا نیز نوردهی مناسبی را در اختیار شما بگذارد.

در بخش Sync بهتر است به گزینه‌ی هم‌گام‌سازی با پرده‌ی اول و دوم شاتر (Rear and Front curtain sync یا 1st and 2nd curtain sync) هم توجه داشته باشید. پشتیبانی از این قابلیت امکانات زیادی را برای ایجاد خلاقیت بیشتر در اختیار عکاس می‌گذارد. فلاش‌هایی که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند، می‌توانند تابش نور خود را به ابتدا یا انتهای زمان نوردهی اختصاص دهند. برای اینکه بهتر این موضوع را متوجه شوید عکس و دیاگرام زیر را مشاهده کنید:

نوردهی: دستی و TTL

در صورت استفاده از فلاش در حالت دستی یا Manual، کنترل کامل نوردهی بر عهده‌ی عکاس خواهد بود. در چنین شرایطی عکاسان معمولاً از نورسنج برای تعیین نوردهی درست و مناسب استفاده می‌کنند. حالت Manual برای در اختیار گرفتن کامل پروسه‌ی نوردهی و کاربردهای خلاقانه مناسب است و تنها با تمرین و تکرار زیاد است که می‌توانید به آن تسلط پیدا کنید.

ولی روش تعیین نوردهی دیگری به نام TTL یا Through The Lens نیز وجود دارد. در این روش با فشردن دکمه‌ی شاتر ابتدا یک شعاع نور به سمت سوژه تابانده می‌شود. سپس دوربین اطلاعات به‌دست‌آمده از این شعاع نور، دیافراگم و سرعت شاتر را تحلیل کرده و میزان قدرت موردنیاز برای فلاش را تعیین می‌کند. البته می‌توانید میزان قدرت فلاش را درست مانند Exposure compensation از -2 تا +2 تغییر دهید تا بر روی آن کنترل بیشتری داشته باشید. در کل، کار با فلاش‌هایی که از TTL پشتیبانی می‌کنند بسیار راحت‌تر است، به‌خصوص در مواردی که زمان زیادی برای انجام تنظیمات در اختیار ندارید. به‌طور مثال فلاش‌های TTL در بین عکاسان عروسی از محبوبیت زیادی برخوردار هستند.

در کل، کار با فلاش‌هایی که از TTL پشتیبانی می‌کنند بسیار راحت‌تر است، به‌خصوص در مواردی که زمان زیادی برای انجام تنظیمات در اختیار ندارید.
توجه داشته باشید که هر سازنده‌ای از TTL اختصاصی خودش استفاده می‌کند. کانن این سیستم را E-TTL و E-TTL 2 می‌نامد که ETTL 2 جدیدترین و پیشرفته‌ترین سیستم نورسنجی این کمپانی است و نیکون آن‌را i-TTL می‌نامد. بنابراین باید فلاش متناسب با برند دوربین خود را خریداری کنید تا بتوانید از قابلیت TTL به‌خوبی بهره بگیرید.

نحوه‌ی اتصال

یکی از مزیت‌های اصلی فلاش‌های رو دوربینی یا Speedlightها این است که نه‌تنها با استفاده از Hot-Shoe می‌توان آن‌ها را روی دوربین متصل کرد، بلکه می‌توانند به‌صورت جدا از دوربین و کیت فلاش نیز مورداستفاده قرار بگیرند. برای برقراری ارتباط بین دوربین و فلاش راه‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از روش‌ها مانند اتصال به کابل چندان کاربردی نیستند و معمولاً نخواهید توانست از طریق آن‌ها از TTL نیز بهره بگیرید. روش‌های بدون سیم مانند اتصال مادون‌قرمز نیز وجود دارند که دوربین‌های کمی از آن پشتیبانی می‌کنند. بعلاوه درصورتی‌که مانعی بر سر راه باشد قابل‌استفاده نیستند.

پرکاربردترین و بهترین روش اتصال بی‌سیم، استفاده از اتصال رادیویی است.
پرکاربردترین و بهترین روش اتصال بی‌سیم، استفاده از اتصال رادیویی است. در این روش می‌توانید با استفاده از رادیوتریگرها دوربین را به فلاش متصل کنید. یک فرستنده به دوربین و یک گیرنده به فلاش متصل می‌شود تا ارتباط بین دوربین و فلاش برقرار گردد. البته برخی از فلاش‌ها مانند Yongnuo YN685 یا Nissin DI700A دارای گیرنده‌ی داخلی نیز هستند، بنابراین برای اتصال تنها به یک فرستنده بر روی دوربین نیاز خواهید داشت.

از مزایای دیگر استفاده از سیستم‌های رادیویی این است که می‌توانید چند فلاش را در گروه‌های مختلف قرار دهید و به‌صورت جداگانه آن‌ها را از روی دوربین کنترل کنید.

یکی از روش‌های دیگر برای برقراری ارتباط با فلاش استفاده از سیستم اپتیکال است. این روش معمولاً برای به کار انداختن یک فلاش توسط فلاش دیگر استفاده می‌شود. فلاش‌های اپتیکال با دریافت نور فلاش دیگر، به کار می‌افتند. این روش می‌تواند در زمان استفاده از چند فلاش کاربرد زیادی داشته باشد. به‌این‌ترتیب می‌توان تنها یکی از فلاش‌ها را از طریق رادیوتریگر به دوربین وصل کرد و فلاش‌های دیگر به‌صورت اپتیکال به کار می‌افتند. البته توجه داشته باشید که دیگر نخواهید توانست قدرت فلاش را از روی دوربین تنظیم کنید و باید این کار را به‌صورت دستی و از روی خود فلاش انجام دهید.

قیمت و برند

نیکون و کانن، هر دو تنوع زیادی از فلاش‌های روی دوربین را در اختیار کاربرانشان قرار می‌دهند. ولی معمولاً قیمت این‌گونه فلاش‌ها بسیار بالاست. کمپانی‌های ثالث معمولاً فلاش‌هایی را با امکانات و قدرت مشابه تولید می‌کنند که با قیمتی کمتر از نصف انواع ساخته‌شده توسط کانن و نیکون ارائه می‌شوند. طی چند سال اخیر، زیادشدن رقابت در این بخش، موجب کاهش قیمت‌ها و افزایش کیفیت شده است. به همین دلیل انتخاب‌های باکیفیت زیادی وجود دارند که می‌توانید باقیمت کمی آن‌ها را خریداری کنید.

اگر می‌خواهید هزینه‌ی زیادی بپردازید می‌توانید فلاش را از کمپانی‌های سازنده‌ی دوربین بخرید، ولی معمولاً این کار توصیه نمی‌شود. زیرا کمپانی‌هایی مانند Phottix، Yongnuo و Nissin محصولات باکیفیتی را با قیمتی نازل ارائه می‌کنند. بعلاوه لیست کاملی از لوازم جانبی را نیز در اختیار مشتریانشان می‌گذارند. به‌‌طور مثال برای کسانی که در فضای باز عکاسی می‌کنند و ممکن است تجهیزات خود را زیاد جابجا کنند خرید فلاش‌های گرانقیمت توجیه چندانی ندارد. زیرا امکان افتادن، ضربه دیدن، خیس شدن و… برایشان زیاد است. بنابراین منطقی‌تر است که از فلاش‌های ارزان‌تر استفاده کنند که در عین ارزان بودن، قدرت خروجی بالا و امکانات مناسبی را در اختیار قرار می‌دهند.

آرش غفاری